Naast de bekende bezwaren tegen kernenergie, afval en veiligheid, worden ook vaak de hoge kosten en de lange bouwtijd genoemd. Toegegeven, een kerncentrale kost vele miljarden maar hij gaat dan ook heel lang mee. Al die tijd produceert hij elektriciteit en warmte waar de gebruikers voor betalen. Als zo’n centrale zo duur is, hoe kan het dan dat elektriciteit in Frankrijk, Zweden en Finland het goedkoopst is in Europa, terwijl die toch voor het grootste deel met kernenergie wordt opgewekt. Helsinki (Finland) is het goedkoopste als het gaat om elektriciteitsprijzen. De Finnen betalen slechts 11,4 eurocent per kWh. Huishoudens in Berlijn zijn het meeste geld kwijt, maar liefst 28,5 eurocent per kWh. Nevenstaande grafiek komt van Energievergelijk.nl

Je zou denken, een EPR, de European Pressurized Water Reactor kost pakweg 10 miljard Euro en gaat, mits goed onderhouden, 80 jaar mee. De bouwkosten, uitgesmeerd over 20 jaar zijn dus 500 miljoen Euro per jaar. Maar in dat jaar wordt 12 TWh aan elektriciteit geproduceerd. Dat betekent dat 1 kWh 4 cent zou moeten kosten om de investering op te brengen. Op dit ogenblik kost een kWh in Nederland afhankelijk van de leverancier 8 cent inclusief btw. Daarbovenop komt nog energiebelasting en uiteindelijk is de kostprijs in de orde van 22 cent per kWh.

Waar zit dan het probleem? De moeilijkheid is financieel-technisch en heet “discounting”. Het komt erop neer dat investeerders niet in 60, 80 of 100 jaar kunnen denken maar liever over 20 jaar praten. Cynisch gezegd, de periode dat ze er zelf nog profijt van kunnen hebben. Een reactor en de investering daarin wordt afgeschreven over een periode van maximaal 20 jaar. Het geld moet worden terugverdiend over diezelfde periode en dat maakt de rente en aflossing veel hoger. Het taartpuntdiagram hiernaast maakt dit duidelijk: de prijs die de eerste jaren van productie voor stroom moet worden betaald bestaat voor het grootste deel uit aflossing en rente. Dit maakt wel dat oudere reactoren in de periode nadat het geleende kapitaal is terugbetaald goedkoop stroom kunnen produceren omdat alleen nog maar bedrijfskosten en onderhoud op het budget drukken. Daarom is de elektriciteit in Frankrijk zo goedkoop.

Maar waarom is een kernreactor zo duur? Dit is vooral omdat de veiligheidseisen tot extreme hoogte zijn opgevoerd. Dit blijkt o.a. uit het feit dat in bijvoorbeeld Zuid-Korea centrales kunnen worden gebouwd voor een veel lagere prijs dan in Europa en in veel kortere tijd. Dit is zeker ook het geval in China al is het heel moeilijk om exacte en betrouwbare getallen te krijgen. Dit is zeker geen argument om veiligheid lichtzinnig op te vatten maar wel een aansporing om nog eens kritisch te kijken naar de extreme en onrealistische veiligheidseisen die aan Europese centrales worden gesteld. Er zijn ook veel voorbeelden waarbij tijdens de bouw vergunningen worden ingetrokken en nieuwe, extra veiligheidseisen worden gesteld. Dit is dan vaak weer een gevolg van procedures en rechtszaken aangespannen door actiegroepen.

Dit maakt ook investeerders huiverig. Sowieso moet het geld verstrekt worden om de bouw te kunnen starten. Dan volgt 10 jaar bouw en moet tenminste 5 jaar productie worden gedraaid voordat met de aflossing kan worden begonnen. Als het dan om een lening met een terugbetaalperiode van 25 jaar ging, moet de investeerder 40 jaar met vertrouwen tegemoet kunnen zien. Als onder invloed van actiegroepen of door een regeringswissel  het risico voor stopzetting bestaat drijft dat de rentepercentages op.

Als de prijs van stroom uit kernenergie wordt vergeleken met die uit andere energiebronnen zoals kolen of gas moet wel verrekend worden dat kernenergie geen CO2 uitstoot (behalve nu nog bij de bouw van de centrale) en dat er dus geen CO2 belasting betaald hoeft te worden. Als hij wordt vergeleken met energiebronnen zoals zon en wind moet eigenlijk worden meegenomen dat bij kernenergie geen opslagcapaciteit hoeft te worden gecreëerd voor de momenten dat er geen zon of wind is. Er hoeft geen extra gascentrale gebouwd te worden of een hele infrastructuur voor de opwekking van waterstofgas als backup voor zon en wind.

Het beste zou zijn als de overheid een nutsbedrijf zou oprichten voor de bouw van een infrastructuur van energievoorziening door middel van kerncentrales. Het overlaten aan de kapitaalmarkt maakt kernenergie onnodig duur. Het vereist wel een stabiele overheid: één met een visie over een energiebeleid voor de komende 50 jaar, waarin kernenergie een plaats heeft. Het mooiste zou zijn als deze visie Europees zou kunnen worden gedragen. Het vereist bovenal het vertrouwen van de bevolking dat kernenergie een veilige en schone techniek is. Er is nog veel werk te doen om dit te bereiken.

Om de huidige kolen- en gascentrales te vervangen zijn 9 grote kernreactoren nodig. Dat kan met 3 centrales met elk 3 reactoren; 1 in Borssele, 1 op de Maasvlakte en 1 in Eemshaven. Recentelijk is de eerste reactor van de Barakah centrale in de Verenigde Arabische Emiraten in gebruik genomen. De hele centrale kost 24 miljard $ en er is 8 jaar gebouwd. De volgende reactor is volgend jaar klaar en de daarop volgende elke keer een jaar later. Als alle 4 reactoren over 3 jaar in gebruik zijn levert de centrale jaarlijks 45 TWh aan elektriciteit. Dat is al 40% van het huidige verbruik in Nederland, 120 TWh per jaar. Als Nederland ook zouden kunnen kiezen voor deze Koreaanse APR1400 reactoren  en dit jaar met de bouw beginnen dan zou de eerste reactor in 2028 kunnen werken en de laatste, de negende in 2037. De kosten zouden dan 100 miljard $ bedragen. Dit dekt het huidige elektriciteitsverbruik en houdt nog geen rekening met de verdere elektrificatie van huishoudens van de industrie, vervoer en andere sectoren.

Referenties:

•  Cost for Nuclear for Dummies

Een artikel uit Energy Reporters (2018) van Pauli Partanen

• Cost of Electricity by Source

Een heel uitgebreide Wikipedia pagina

• Economics of Nuclear Reactor

YouTube filmpje, University of Illinois

• Synthesis on the Economics of Nucler Energy